Sadri Maksudi Arsal ve Türk dil devrimi (Садри Максуди Арсал и революция турецкого языка)

Аннотация

Bu makale, Sadri Maksudi Arsal'ın Türk dil reformundaki rolüne genel bir bakış sunmaktadır. Sadri Maksudi bu konuda birçok yazı yazmış ve bu sayede Mustafa Kemal Atatürk ve Türk dil devrimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. Sadri Maksudi’nin bu konudaki temel eseri Türk Dili için’dir. Bu kitapta Osmanlı yazı dilinin radikal bir şekilde Türkleştirilmesi çağrısında bulunmuştur. Makalemizde Sadri Maksudi'nin Atatürk ve çevresi üzerindeki etkisini daha detaylı bir şekilde ortaya koyuyor ve dil devrimi kapsamında bunun hangi kısmının gerçekleştirildiğini inceliyoruz. Ayrıca Sadri Maksudi’nin yaklaşımının uzun vadede ne kadar başarılı olduğu sorusunu da ele alıyoruz. Üstelik Sadri Maksudi'nin kendisinin nasıl bir dil kullandığı ve bunun onun özleştirme taleplerine ne ölçüde karşılık geldiğiyle ilgileniyoruz.

(В представленной статье рассматривается роль Садри Максуди Арсала в реформе турецкого языка. Садри Максуди посвятил бóльшую часть своих работ этой теме и, таким образом, оказал значительное влияние на Мустафу Кемаля Ататюрка и революцию турецкого языка. Одним из главных его трудов является книга «Türk Dili için» («Для турецкого языка»), в которой он призвал к радикальной тюркизации османской письменности. В нашей статье мы попытаемся подробно раскрыть влияние Садри Максуди на Ататюрка и его окружение. Проанализируем, что было реализовано в рамках языковой революции. Мы также рассмотрим вопрос о том, насколько успешным оказался подход Садри Максуди в данной работе. Более того, нас интересует, какой язык использовал сам Садри Максуди, насколько это соответствовало его требованиям тюркизации.)

Для цитирования: Scherberger M.G. Sadri Maksudi Arsal ve Türk dil devrimi // Из истории и культуры народов Среднего Поволжья. 2024. Т.14, №2. С.86–99. https://doi.org/10.22378/2410-0765.2024-14-2.86-99

KAYNAKLAR

1. Ayda A. Sadri Maksudi Arsal. Hayat Hikayesi. İkinci Baskı 2022 e-kitap. İkinci Baskıda Editör: G. Üçok; Redaktör: H. Dedehayır. Kitap Dizgi: D. Üçok. https://sadrimaksudi.org/wp-content/uploads/2023/02/Sadri-Maksudi-Arsal-Hayat-Hikayesi.pdf
2. 2. Gedikli F., Yörük A.A., Kalıpçı M.E. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. Ord. Prof. Sadri Maksudi Arsal’a Armağan Özel Sayısı (60. Ölüm Yıldönümü Vesilesiyle). Cilt 75. İstanbul, 2017.
3. Maksudi S. Lisan ıslahı meselesi – Türk dilindeki sözleri toplama, dizme, Türkçe köklerden bilgi sözleri yaratma işi üzerinde düşünceler 1–13, Milliyet, 28.09.1928-14.10.1928.
4. Maksudi S. Türk Dili için. Türk dilindeki sözleri toplama, dizme, Türk dilini ayırtlama, türkçe köklerden bilgi sözleri yaratma işi üzerinde düşünceler. İstanbul, 1930.
5. Maksudi Arsal S. Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları. Milliyet duygusunun sosyolojik, psikolojik ve tarihî temelleri üzerinde araştırmalar. İstanbul, 1955.
6. Научное наследие и общественная деятельность братьев Максуди. Материалы Международной научной конференции, приуроченной к 150-летию А.Максуди и 140-летию С.Максуди (Казань, 7 декабря 2018 г.) / редкол. Р.Р. Салихов, М.Р.Гайнанова, Г.Ф.Валеева-Сулейманова. Казань: Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ, 2019. 416 с.
7. Scherberger M.G. Türk Dili, dillerin en zenginlerindendir: Sadri Maksudi’nin Türk Dili için adlı kitabına bir bakış // Научное наследие и общественная деятельность братьев Максуди. Материалы Международной научной конференции, приуроченной к 150-летию Ахметхади Максуди и 140-летию Садри Максуди. Казань, 2019. С.308–320.
8. Scherberger M.G. Um der türkischen Sprache willen. Sadri Maksudi Arsal und seine Beiträge zur kemalistischen Sprachreform. Baden-Baden, 2023. (Mitteilungen zur Sozial- und Kulturgeschichte der islamischen Welt 43).
9. Üçok G. Sadri Maksudi Arsal. Arşiv Çalışması. URL: https://sadrimaksudi.org